ကချင်ပြည်နယ်၏ သမိုင်းခရီးလမ်း – တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ ဗြိတိသျှ၊ အမေရိကန်၊ ကမ္ဘာစစ်ပွဲများနှင့် ယနေ့ခေတ်

ကချင်ပြည်နယ်သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အထက်ဆုံးစွန်၊ ဟိမဝန္တာတောင်တန်းများနှင့် ဧရာဝတီမြစ်ရင်းမြစ်ဖျားများ တည်ရှိရာ နေရာဖြစ်သည်။ 

ဧရိယာ စတုရန်းမိုင် ၃၄,၀၀၀ ကျော်ရှိပြီး တရုတ်၊ အိန္ဒိယနှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်နေသည့် မဟာဗျူဟာမြောက် နေရာတစ်ခုဖြစ်သည်။ 

ကချင်လူမျိုးများသည် တိဗက်-မြန်မာ ဘာသာစကားအုပ်စုဝင် ဂျိန်းဖော့၊ ဆင်ဖူး၊ လရှိုင်း၊ ဇိုင်ဝါး၊ ရာဝန်၊ မရု၊ လာချိတ် စသည့် လူမျိုးစုခွဲများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။

 ၁. ဗြိတိသျှ ခေတ် (၁၈၂၄–၁၉၄၈) ၁၈၈၅ တတိယ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲ အပြီး ကချင်တောင်တန်းများကို ဗြိတိသျှက သိမ်းပိုက်။ ကချင်ဒေသများကို “Frontier Areas” (နယ်စွန်ဒေသ) အဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး တိုက်ရိုက်အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် မြန်မာပြည်မနှင့် ခွဲထားသည်။ ခရစ်ယာန်ဘုန်းကြီးကျောင်းများ (အထူးသဖြင့် အမေရိကန် နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန် သာသနာပြုများ) ရောက်ရှိလာပြီး ကချင်လူမျိုးအများစုကို ခရစ်ယာန်ဘာသာသို့ ကူးပြောင်းစေခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ အိုလယ် ဟန်ဆန် (Ola Hanson) သည် ကချင်စာပေနှင့် သမ္မာကျမ်းစာကို ဘာသာပြန်ပေးခဲ့သူဖြစ်သည်။ 

 ၂. အမေရိကန်နှင့် ကချင်ဆက်ဆံရေး – ကမ္ဘာစစ်ပွဲ (၁၉၄၁–၁၉၄၅) ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ဂျပန်က မြန်မာတစ်နိုင်ငံလုံးကို သိမ်းပိုက်ခဲ့စဉ် ကချင်တောင်တန်းများသည် တရုတ်သို့ လက်နက်နှင့် ရိက္ခာပို့ဆောင်ရာ တစ်ခုတည်းသော လမ်းကြောင်း “Ledo Road” (ယခု Stillwell Road) ၏ အစဖြစ်သည်။ အမေရိကန် OSS (CIA ၏ ရှေ့ပြေး) နှင့် ဗြိတိသျှ SOE တို့က ကချင်လူငယ်များကို စစ်သင်တန်းပေးပြီး “Kachin Rangers” အဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ အထင်ရှားဆုံး ခေါင်းဆောင်မှာ နော်ဆင်း ဒူဝါ ဇော်ဘောင် ဖြစ်သည်။ Kachin Rangers သည် ဂျပန်တပ်များကို တောတွင်းစစ်ဖြင့် ပြင်းပြင်းထန်ထန် တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး မြစ်ကြီးနား၊ ဗန်းမော်၊ ဆွမြပရာဘွမ် စသည့် မြို့များကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရာတွင် အဓိက အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ စစ်အပြီး အမေရိကန်နှင့် ကချင်တို့ကြား ယုံကြည်မှုနှင့် ချစ်ကြည်ရေး ပြင်းထန်ခဲ့သည်။ ယနေ့တိုင် “Kachin-American” ဆက်ဆံရေးသည် အထူးခိုင်မာနေဆဲဖြစ်သည်။ 

 ၃. တရုတ်နှင့် ကချင် ကချင်ပြည်နယ်သည် တရုတ် ယူနန်ပြည်နယ်နှင့် နယ်နိမိတ်အတိုင်းအတာ ၃၀၀ မိုင်ကျော် ထိစပ်ထားသည်။ လွတ်လပ်ရေးမရမီနှင့် ရပြီးနောက် ကချင်နှင့် တရုတ်တို့ကြား သွေးသားဆက်နွယ်မှု၊ ကုန်သွယ်ရေး၊ လက်ထပ်ထိမ်းမြားမှု ပြင်းထန်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ကိုးကန့်စစ်ပွဲအပြီး တရုတ်က ကချင်နယ်စပ်ဒေသများတွင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ (သစ်တော၊ ရွှေ၊ ကျောက်စိမ်း၊ ရေအားလျှပ်စစ်) ကို ပိုမိုထိုးဖောက်ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ မြစ်ဆုံစီမံကိန်း (၂၀၁၁ ရပ်ဆိုင်း) သည် တရုတ်-ကချင် ဆက်ဆံရေး၏ အဓိက အငြင်းပွါးစရာ ဖြစ်ခဲ့သည်။ 

 ၄. အိန္ဒိယနှင့် ကချင် ကချင်ပြည်နယ်အနောက်ဘက်တွင် အိန္ဒိယ၏ နာဂလန်၊ မဏိပူရနှင့် အာသံပြည်နယ်များနှင့် နယ်နိမိတ်ထိစပ်သည်။ ကချင်နှင့် နာဂလူမျိုးများကြား သွေးသားဆက်နွယ်မှု ရှိသည်။ နှစ်ဘက်စလုံးတွင် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် များပြားသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း Ledo Road သည် အိန္ဒိယဘက်မှလည်း စတင်ခဲ့သည်။ အိန္ဒိယတပ်များနှင့် ကချင်ပြောက်ကျားများ ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ 

 ၅. လွတ်လပ်ရေးနှင့် ပြည်တွင်းစစ် (၁၉၄၈ – ယနေ့) ၁၉၄၇ ပင်လုံစာချုပ်တွင် ကချင်ခေါင်းဆောင်များ (ဇော်ဆန်း၊ ဇော်ဘောင်၊ ဆမယ်ယန်း စသည်) ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၁ ဖေဖော်ဝါရီတွင် ကချင်လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့ KIO/KIA ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ဖက်ဒရယ်စနစ်နှင့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ၁၉၉၄ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက် ရရှိခဲ့သော်လည်း ၂၀၁၁ ဇွန်လတွင် ပြန်လည်စစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် KIA သည် PDF၊ အခြား EAOs နှင့် ပူးပေါင်းကာ စစ်ကောင်စီကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် တိုက်ခိုက်နေဆဲဖြစ်သည်။ ၂၀၂၅ နိုဝင်ဘာအခြိန်တွင် ကချင်ပြည်နယ်အတွင်း လိုင်ဇာ၊ လပွဲ၊ ဖူးကောင်း၊ ချီဖွေနှင့် ကာမက် စသည့် မြို့အတော်များများကို KIA နှင့် မဟာမိတ်များက ထိန်းချုပ်ထားသည်။

 ၆. ယနေ့ ကချင်ပြည်နယ် (၂၀၂၅) ကျောက်စိမ်းတူးဖော်ရေး၊ ရွှေတူးဖော်ရေး၊ သစ်တောပြုန်းတီးမှုနှင့် ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်းများကြောင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပြုန်းတီးလျက်ရှိသည်။ စစ်ပွဲကြောင့် ဒုက္ခသည် ၁၀၀,၀၀၀ ကျော် ရှိနေဆဲ။ 

ကချင်လူငယ်များ နိုင်ငံတကာသို့ ထွက်ခွာလျက်ရှိပြီး ထိုင်း၊ မလေးရှား၊ အမေရိက၊ သြစတြေးလျ၊ ကိုရီးယားတို့ စသည့်နိုင်ငံများတွင် ကချင်ဒုက္ခသည်နှင့် ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများ များပြားလာသည်။ သို့သော် ကချင်လူမျိုးများသည် ယနေ့တိုင် ဘာသာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ စာပေနှင့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးကို ခိုင်ခိုင်မာမာ ဆုပ်ကိုင်ထားဆဲဖြစ်သည်။ 

 ကချင်ပြည်နယ်သည် သမိုင်းတစ်လျှောက် ဗြိတိသျှ၊ အမေရိကန်၊ တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ ဂျပန်တို့၏ စစ်ရေးနှင့် စီးပွားရေး စိတ်ဝင်စားမှု ဗဟိုချက်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ယနေ့လည်း အရှေ့တိုင်းနှင့် အနောက်တိုင်း အကျိုးစီးပွားများ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်ရာ နေရာတစ်ခုအဖြစ် ရပ်တည်နေဆဲဖြစ်သည်။ 

“မာန်နဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာ မပျက်စီး” 

ဟူသော ကချင်စကားအတိုင်း သူတို့၏ ခံယူချက်သည် ယနေ့တိုင် အသက်ရှင်နေဆဲဖြစ်ပါသည်။ လေးစားစွာဖြင့် မြန်မာ့သမိုင်းကို ချစ်သူတစ်ဦး